(…)
Ustalony stan faktyczny nie był co do zasady kwestionowany. Przedmiotem sporu stała się ocena wpływu nadzwyczajnych okoliczności spowodowanych stanem epidemii SARS-CoV-19 na możliwość wypełnienia przez Obwinioną obowiązku w postaci nadzoru nad procesem inwentaryzacji. Komisja I instancji oceniła, że w odniesieniu do tego obowiązku do dnia 15 stycznia 2020 r. okoliczności te nie mogą usprawiedliwiać Obwinionej, ponieważ stan epidemii został w Polsce ogłoszony w dniu 20 marca 2020 r. W konsekwencji, RKO przyjęła ustalenie, że przy dochowaniu należytej staranności możliwe było prawidłowe wykonanie w tym terminie inwentaryzacji (wg. stanu na dzień 31 grudnia 2019 r.). Natomiast w odniesieniu do tego samego obowiązku, ale rok później, tj. inwentaryzacji na dzień 15 stycznia 2021 r. Komisja I instancji uwzględniła stanowisko Obwinionej, że obowiązujący w tym czasie stan epidemii spowodował obiektywne trudności w funkcjonowaniu urzędów jednostek samorządu terytorialnego, co skutkowało brakiem możliwości przypisania Obwinionej (…) wzorca prawidłowego postępowania.
(…)
Komisja I instancji dokonała oceny winy i odpowiedzialności Obwinionej z uwagi na możliwość prawidłowego wykonania inwentaryzacji z uwagi na brak ogłoszenia stanu epidemii. Komisja nie uwzględniła natomiast tych depozycji Obwinionej, w których ta przekazała o problemach kadrowych w Urzędzie już na przełomie 2019 i 2020 r. Oczywiście treść ta podlega ocenie co do wiarygodności i prawdziwości według ogólnych reguł weryfikacji zeznań i wyjaśnień. W ocenie GKO jest jednak faktem znanym notoryjnie, że w okresie kilku miesięcy poprzedzających stan epidemii odnotowywano wzmożony poziom zachorowań, w tym podwyższoną ilość absencji w różnych zakładach pracy. Komisja I instancji pominęła te uwarunkowania, poprzestając wyłącznie na normatywnym podejściu do oceny stopnia zawinienia Obwinionej i szkodliwości czynu dla finansów publicznych. Wynika to z prostego uznania, że wprowadzenie stanu epidemii rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii7 może uwalniać Obwinioną od odpowiedzialności za określone czyny popełnione z zaniechania przeciwko dyscyplinie finansów publicznych.
Tymczasem zdaniem GKO nie wzięto pod uwagę szerszego kontekstu, w którym nastąpiło nie wywiązanie się przez Obwinioną z obowiązku inwentaryzacji na początku 2020 r. Skutkuje to niezrozumiałym dla Obwinionej rozstrzygnięciem, w którym dwa, bardzo do siebie podobne stany faktyczne skutkują dokonaniem odmiennej oceny prawnej. Jedyną różnicą w miarkowaniu odpowiedzialności Obwinionej z uwagi na znikomy stopień szkodliwości czynu miał być bowiem element strony przedmiotowej w postaci okoliczności naruszenia dyscypliny finansów publicznych, jako mający miejsce w czasookresie pokrywającym się ze stanem epidemii, albo nie. Tymczasem ocena ta powinna bazować na uwzględnieniu również wiedzy i doświadczenia życiowego oraz wspomnianej już okoliczności znanej notoryjnie, że podwyższona zachorowalność i problemy kadrowe nie rozpoczęły się wszakże z dniem wejścia w życie ww. rozporządzenia Ministra Zdrowia, ale były skutkiem (co GKO podkreśla) obserwowalnych problemów zdrowotnych w Polsce w okresie poprzedzającym.
Zmiana orzeczenia Komisji I instancji podyktowana jest także ogólnymi względami gwarancyjnymi dla obwinionych o naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Z pewnością nie sprzyja postawie legalizmu oraz kształtowaniu właściwych postaw w kwestii przestrzegania dyscypliny finansów publicznych różnicowanie zbliżonych stanów faktycznych, odznaczających się tożsamością podmiotową, a wszelkie odstępstwa od tej wytycznej powinny być poddane szczególnie wnikliwej analizie i równie rozbudowanej ocenie, czego – w ocenie GKO – zabrakło w rozstrzygnięciu Regionalnej Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Krakowie.
(…)
ORZECZENIE Głównej Komisji Orzekającej w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych Warszawa, 8 kwietnia 2024 r (publikacja 11.12.2024) Sygn. akt BDF1.4800.117.2023
