Stosownie do przepisu art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217, z późn. zm.) inwentaryzacją metodą spisu z natury należy objąć aktywa pieniężne (z wyjątkiem zgromadzonych na rachunkach bankowych), papiery wartościowe w postaci materialnej, rzeczowe składniki aktywów obrotowych, środki trwałe oraz nieruchomości zaliczone do inwestycji, z zastrzeżeniem art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o rachunkowości, a także maszyn i urządzeń wchodzących w skład środków trwałych w budowie.
W myśl przepisów art. 26 ust. 1 ustawy o rachunkowości inwentaryzację metodą spisu z natury przeprowadza się na ostatni dzień każdego roku obrotowego, niemniej w art. 26 ust. 3 powyższej ustawy wskazano te składniki aktywów jakie m.in. można objąć spisem z natury w innym terminie, a termin i częstotliwość inwentaryzacji, określone w art. 26 ust. 1 powyższej ustawy, będą uważane za dotrzymane.
Analizując treść przepisu art. 26 ust. 3 ustawy o rachunkowości wskazać należy, że:
1. Co do zasady spisem z natury przeprowadzonym na ostatni dzień każdego roku obrotowego należy objąć aktywa pieniężne (z wyjątkiem zgromadzonych na rachunkach bankowych), papiery wartościowe w postaci materialnej, produkty w toku produkcji oraz materiały, towary i produkty gotowe, określone w art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości. W przypadku pozostałych aktywów spis z natury można przeprowadzić nie wcześniej niż 3 miesiące przed końcem roku obrotowego, a zakończyć do 15 dnia następnego roku, ustalenie zaś stanu winno nastąpić przez dopisanie lub odpisanie od stanu stwierdzonego drogą spisu z natury – przychodów i rozchodów (zwiększeń i zmniejszeń), jakie nastąpiły między datą spisu, a dniem ustalenia stanu wynikającego z ksiąg rachunkowych, przy czym stan wynikający z ksiąg rachunkowych nie może być ustalony po dniu bilansowym.
2. Ponadto powyższy przepis dopuszcza również dla wybranych aktywów dalsze uproszczenia dopuszczające aby inwentaryzację:
− zapasów materiałów, towarów, produktów gotowych i półproduktów znajdujących się w strzeżonych składowiskach i objętych ewidencją ilościowo-wartościową – przeprowadzono raz w ciągu 2 lat;
− nieruchomości zaliczonych do środków trwałych oraz inwestycji, jak też znajdujących się na terenie strzeżonym innych środków trwałych oraz maszyn i urządzeń wchodzących w skład środków trwałych w budowie – przeprowadzono raz w ciągu 4 lat;
− zapasów towarów i materiałów (opakowań) objętych ewidencją wartościową w punktach obrotu detalicznego jednostki – przeprowadzono raz w roku;
− zapasów drewna w jednostkach prowadzących gospodarkę leśną – przeprowadzono raz w roku.
Biorąc powyższe pod uwagę tut. Izba wskazuje, że możliwe do zastosowania terminy przeprowadzenia inwentaryzacji metodą spisu z natury aktywów o jakich mowa w art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości są różne w zależności od ich rodzaju. Inwentaryzacją metodą spisu z natury przeprowadzoną w ostatnim dniu danego roku obrotowego należy objąć obligatoryjnie aktywa pieniężne (z wyjątkiem zgromadzonych na rachunkach bankowych), papiery wartościowe w postaci materialnej, produkty w toku produkcji oraz materiały, towary i produkty gotowe, określone w art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości, natomiast w przypadku pozostałych aktywów podlegających spisowi z natury nie jest to konieczne o ile zachowane zostaną terminy wskazane w art. 26 ust. 3 ustawy o rachunkowości.
Zaniechanie przeprowadzenia lub rozliczenia inwentaryzacji albo przeprowadzenie lub rozliczenie inwentaryzacji w sposób niezgodny z przepisami ustawy o rachunkowości stanowi naruszenie art. 18 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 289, z późn. zm.).
Ocena danego zachowania w aspekcie odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych należy do rzecznika dyscypliny finansów publicznych oraz komisji orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, o czym stanowią przepisy ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
RIO Poznań, 14 czerwca 2022 r., opublikowane 28.12.2022
https://bip.poznan.rio.gov.pl/kategorie/119-2022/artykuly/765-interpretacje-wlasne
Komentarz: Szkoda, że piszący wyjaśnienie nie dostrzega różnicy pomiędzy pojęciem „spis z natury przeprowadzony w ostatnim dniu danego roku obrotowego” – jak odnosi się w wyjaśnieniu, a „jednostki przeprowadzają na ostatni dzień każdego roku obrotowego inwentaryzację” – jak wskazuje ustawa o rachunkowości (art. 26). Czyli zdaniem RIO – 31 grudnia 2022 w sobotę – zapraszamy do pracy!
Piotr Rybicki
