RKO:
− art. 18 pkt 1 uondfp, polegające na tym, iż ponosząc odpowiedzialność za realizację budżetu Gminy (…):
1) 31 grudnia 2020 r. działając z naruszeniem przepisu art. 4 ust. 3 pkt 3, art. 18 ust. 2, art. 26 ust. 1 pkt 3 i art. 27 ust. 1 ustawy o rachunkowości przeprowadził inwentaryzację należności w drodze potwierdzenia sald według stanu na 31 października 2020 r., 30 listopada 2020 r. i 31 grudnia 2020 r.,
2) 31 grudnia 2020 r. przeprowadził niezgodnie z dyspozycją przepisu art. 26 ust. 1 pkt 3 uor inwentaryzację środków trwałych – gruntów, która została przeprowadzona według stanu na 8 grudnia 2020 r., zamiast na 31 grudnia 2020 r., a zatem inwentaryzacja środków trwałych Gminy nie została przeprowadzona według stanu na ostatni dzień bilansowy w toku, których to czynności jednocześnie nie wykazano, że stan księgowy gruntów nie był zgodny z jego stanem rzeczywistym, bowiem w ewidencji księgowej ujęte były działki gruntu, których gmina nie była już właścicielem, gdyż zostały zbyte (…)
W zakresie naruszenia z art. 18 pkt 1 uondfp Komisja I instancji wskazała, że zgodnie z art. 4 ust. 3 pkt 3 uor podstawowym celem inwentaryzacji ustalenie faktycznego stanu należności, porównanie tego stanu z zapisami w księgach rachunkowych, zidentyfikowanie różnic inwentaryzacyjnych, przyczyn ich powstania oraz ich odpowiednie rozliczenie w księgach rachunkowych. Stosownie do przepisu art. 18 ust. 2 uor na dzień inwentaryzacji sporządza się zestawienia sald inwentaryzowanej grupy składników aktywów, natomiast zgodnie z art. 27 ust. 1 uor przeprowadzenie i wyniki inwentaryzacji należy odpowiednio udokumentować i powiązać z zapisami ksiąg rachunkowych. Prawidłowo przeprowadzona inwentaryzacja umożliwia ustalenie rzeczywistego stanu składników mienia. Aby zatem spełniony został podstawowy cel inwentaryzacji, należało wyznaczyć jeden dzień przypadający w ostatnim kwartale roku, na jaki inwentaryzacja ma być przeprowadzona w zakresie wszystkich należności wymagających uzyskania od kontrahentów potwierdzenia salda, który przypadałby jednocześnie na okres bezpośrednio poprzedzający wysłanie pism do kontrahentów w sprawie potwierdzenia prawidłowości wykazanego w księgach rachunkowych jednostki stanu tych aktywów. RKO podkreśliła, iż czym innym jest termin przeprowadzenia inwentaryzacji (czyli dzień na jaki dokonuje się sprawdzenia stanów aktywów i pasywów), a czym innym okres, w którym wykonuje się czynności związane z jej przeprowadzeniem. Nie jest natomiast możliwe urealnienie stanów ewidencyjnych należności, w sposób jaki zastosowany został w Gminie (…).
Przeprowadzona przez Gminę inwentaryzacja gruntów nie doprowadziła danych wynikających z ksiąg rachunkowych do zgodności ze stanem rzeczywistym, zatem podstawowe zadanie inwentaryzacji określone w ww. przepisie nie zostało spełnione.
RKO wskazała, że gdyby stan faktyczny gruntów został zinwentaryzowany w sposób prawidłowy, tj. w oparciu o dowody źródłowe to ujawnione zostałyby różnice ustalone w toku postępowania kontrolnego. Z kolei stosownie do art. 27 ust. 1 uor, przeprowadzenie i wyniki inwentaryzacji należy odpowiednio udokumentować i powiązać z zapisami ksiąg rachunkowych. Naruszono art. 26 ust. 1 pkt 3 uor oraz § 38 Instrukcji Inwentaryzacyjnej stanowiącej załącznik do zarządzenia Nr 422/2019 Burmistrza (…) z dnia 28 października 2019 r. (ze zm.).
Czyn polegający na przeprowadzeniu inwentaryzacji w sposób niezgodny z przepisami popełniono w dniu 15.01.2021 r. W ocenie RKO zachowanie Obwinionego, związane z pełnioną przez niego funkcją, wyczerpało znamiona przedmiotowe czynów zabronionych z art. 18 pkt 1 uondfp, polegające na przeprowadzeniu inwentaryzacji w sposób niezgodny z przepisami ustawy o rachunkowości.
GKO:
W zakresie czynów dotyczących inwentaryzacji GKO wskazuje, że RKO nie wyjaśniła w wystarczający dlaczego przypisała odpowiedzialność Obwinionemu. Wątpliwości budzi to, że w tak dużej Gminie, Obwiniony nie powierzył nikomu obowiązków w zakresie rachunkowości. W takiej sytuacji (niepowierzenia obowiązków) faktycznie – jak wskazywał Zastępca Głównego Rzecznika na rozprawie przed GKO – odpowiedzialność za inwentaryzację będzie spoczywała na Obwinionym (obowiązków – ze skutkiem przeniesienia odpowiedzialności – nie można powierzyć tylko w zakresie spisu z natury) i Obwiniony mógłby te obowiązki powierzyć.
W zakresie inwentaryzacji gruntów nie ulega wątpliwości, że nieprawidłowe było to, że została ona przeprowadzona 8 grudnia, a powinna być na 31 grudnia. Natomiast w zakresie inwentaryzacji drogą potwierdzenia sald występuje nieścisłość, dlatego że czyn jest sformułowany w następujący sposób: „w dniu 31 grudnia 2020 r., działając z naruszeniem przepisu art. 4 ust. 3 pkt 3, art. 18 ust. 2, art. 26 ust. 1 pkt 3 i art. 27 ust. 1 ustawy o rachunkowości ”. Art. 26 ust. 1 pkt 3 nie dotyczy inwentaryzacji drogą potwierdzenia sald, tylko drogą porównania, a potwierdzenia sald dotyczy art. 26 ust. 1 pkt 2 i de facto art. 26 ust. 3 pkt 1 pozwala na to, że jeżeli inwentaryzacja jest przeprowadzana corocznie, to można ją rozpocząć w trzecim kwartale i zakończyć do 15 stycznia.
Wątpliwość budzi w szczególności to, że w tym samym obszarze robiono to w trzech datach, tj. 31 października, 30 listopada i 31 grudnia 2020 r. Naruszono zatem art. 26 ust. 3 pkt 1 uor, w ten sposób, że nie dokonano porównania pomiędzy stanem ustalonym w wyniku inwentaryzacji, a stanem na dzień bilansowy poprzez dopisanie lub odpisanie różnic. Zatem należy ustalić, czy zaniechano rozliczenia inwentaryzacji, a tym samym ustalenia stanu należności na dzień 31 grudnia. Jest to jednak inna kwalifikacja i to – obok potrzeby potwierdzenia sprawstwa Obwinionego – jest powodem przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez RKO w tym zakresie.
Sygn. akt BDF1.4800.11.2024 (data publikacji 17.12.2024)
